Ανασκόπηση 2018: Όλα τα γεγονότα στην Ελλάδα σε τέχνες και πολιτισμό

Από τις απώλειες του Τζίμη Πανούση και του Μάνου Ελευθερίου έως την πήλινη πλάκα με τους στίχους της «Οδύσσειας», που ήρθε στο φως στην Ολυμπία, και από τη σπουδαία πορεία της «Ευνοούμενης» του Γιώργου Λάνθιμου προς τα Οσκαρ έως τις καλές επιδόσεις που έκαναν οι θεατρικές σκηνές φέτος, το 2018 αφήνει πίσω του κάποιες στιγμές που αξίζει να θυμόμαστε.

ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ ΣΤΟ ΦΩΣ
Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΑΠΑΝΗ

Η περίπτωση της Σικίνου είναι από τις πιο εντυπωσιακές και απρόσμενες των αρχαιολογικών ερευνών του 2018. Οι εργασίες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων που αφορούσαν στην αποκατάσταση του ναόμορφου μνημείου της Επισκοπής αποκάλυψαν μια γυναικεία ταφή, καλά κρυμμένη ανάμεσα σε διπλό τοίχωμα, με σπουδαία ευρήματα, ανάμεσά τους χρυσά κοσμήματα αλλά και οργανικά κατάλοιπα από την ενδυμασία της νεκρής.

Μια πέτρινη επιγραφή που βρέθηκε στον ίδιο χώρο αποκαλύπτει το όνομα της νεκρής (Νεικώ), αλλά και την ταυτότητα του μνημείου, που χρονολογείται στην όψιμη αρχαιότητα.

Σημαντικά ευρήματα έκρυβαν και οι τρεις πλουσιότατες ταφές της Μεσομινωικής (2100-2200 π.Χ.) και Πρωτομινωικής Εποχής (2600-2300 π.Χ.) στον Πετρά Σητείας, στην έρευνα που διενήργησε η επίτιμη διευθύντρια του ΥΠΠΟΑ, Μεταξία Τσιποπούλου. Στα ευρήματα περιλαμβάνεται και μεγάλος αριθμός χρυσών χανδρών εξαιρετικής τέχνης, όπως και χάνδρες από ασήμι, ορεία κρύσταλλο, καρνελίνη και ίασπη.

Συγκλονιστικό αποδείχτηκε το εύρημα -μια πήλινη πλάκα- που εντοπίστηκε στη διάρκεια επιφανειακής αρχαιολογικής έρευνας στην Ολυμπία, υπό τη διεύθυνση της προϊσταμένης στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας, Ερωφίλης-Ιριδος Κόλια.

Μετά τον καθαρισμό της πλάκας οι αρχαιολόγοι διάβασαν στην επιφάνειά της 13 στίχους από τη ραψωδία ξ της «Οδύσσειας», όπου περιγράφεται η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη, έπειτα από δεκαετή περιπλάνηση. Το εύρημα χρονολογείται στο 2ο αι. μ.Χ., «αποτελεί το παλιότερο σωζώμενο απόσπασμα των Ομηρικών Επών, σε σκληρή ύλη» και ένα από τα δέκα σημαντικότερα της φετινής χρονιάς, διεθνώς, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό «Archaeology».

Το όργωμα ενός χωραφιού στάθηκε η αφορμή για να αποκαλυφθούν οι κούροι της Αταλάντης. Πρόκειται για τους κορμούς τεσσάρων πώρινων αγαλμάτων που χρονολογούνται στους αρχαϊκούς χρόνους, ενώ η συνέχιση των ερευνών από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας δεν αποκλείεται να μας επιφυλάσσει και νέες εκπλήξεις. Τα γλυπτά υψώνονταν πάνω από τάφους θυμίζοντας τη νεανική σφριγηλότητα και την ομορφιά των νεκρών. Είναι πολύ πιθανόν η αρχαιολογική σκαπάνη να εντόπισε το νεκροταφείο του αρχαίου Οπούντα, που ήταν μία από τις Μητροπόλεις των Λοκρών.

Στο Χιλιομόδι οι αρχαιολόγοι εντόπισαν για πρώτη φορά τα ίχνη της Τενέας, αρχαίας πόλης των Κορινθίων. Αποκαλύφθηκε τμήμα του οικιστικού ιστού της πόλης, έκτασης 672 τ.μ., και ανασκάφηκαν επτά τάφοι οι οποίοι πρόσφεραν πολύτιμα κτερίσματα: χρυσά, χάλκινα και οστέινα κοσμήματα, σπάνιες κοπές νομισμάτων και άλλα αντικείμενα. Σύμφωνα με την ανασκαφέα, δρα Ελενα Κόρκα, η επιτυχία των φετινών ερευνών ανοίγει το δρόμο και για εκείνες που θα ακολουθήσουν.

Ύστερα από είκοσι χρόνια ερευνών στο ανάκτορο της Ζωμίνθου, στον Ψηλορείτη, δρομολογούνται σχέδια για την ανάδειξη του σπουδαίου αρχαιολογικού χώρου προκειμένου να καταστεί επισκέψιμος, σύμφωνα με την ανασκαφέα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων Εφη Σαπουνά-Σακελλαράκη. Η φετινή έρευνα αποκάλυψε πως το μεγάλο ανακτορικό οικοδόμημα είχε χτιστεί επάνω σε βράχο, ο οποίος περίπου από το 2000 π.Χ. λειτουργούσε ως χώρος λατρείας. Στα κοιλώματα του βράχου εντοπίστηκαν λατρευτικά αγγεία.

Σημαντικά ήταν και τα ευρήματα από τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο Αλιβέρι Ευβοίας από τον Κωνσταντίνο Μπουκάρα, στο ακατοίκητο Δεσποτικό από τον Γιάννο Κουράγιο και στο μυκηναϊκό νεκροταφείο των Αηδονιών από τον Κωνσταντίνο Κίσσα.

«ΑΥΛΑΙΑ» ΓΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Στα 64 μόλις χρόνια του, στις 13 Ιανουαρίου, ο Τζίμης Πανούσης έφυγε από τη ζωή, αφού υπέστη ανακοπή καρδιάς. Μοναδικός, ιδιαίτερος, με κοφτερό λόγο και πνεύμα έδινε το στίγμα του σε ό,τι και αν έκανε. Οπως στο ρόλο του Τρυγαίου στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, η τελευταία παρουσία του στο θέατρο, το καλοκαίρι του 2017 στην Επίδαυρο και αλλού με το θίασο του Εθνικού Θεάτρου.

Μεγάλη η απώλεια του στιχουργού, ποιητή, συγγραφέα Μάνου Ελευθερίου, που έφυγε από τη ζωή στις 22 Ιουλίου σε ηλικία 80 ετών. Πολυσύνθετη προσωπικότητα, είχε γράψει ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μία νουβέλα, δύο μυθιστορήματα και περισσότερα από 400 τραγούδια. Η συναυλία που δόθηκε προς τιμήν του στις 29 Αυγούστου στο Ηρώδειο, με τη συμμετοχή πολλών ερμηνευτών, ήταν πολύ συγκινητική, ενώ τα έσοδα διατέθηκαν στους πυρόπληκτους στο Μάτι.

ΗΡΩΔΕΙΟ: 60 ΧΡΟΝΙΑ
ΤΟΛΗΣ ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΟΣ

Τα εξήντα χρόνια παρουσίας του στο τραγούδι γιόρτασε ο Τόλης Βοσκόπουλος στο Ηρώδειο στις 9 Οκτωβρίου. Μια μεγάλη βραδιά, με το κατάμεστο ρωμαϊκό ωδείο να υποκλίνεται στον σταρ του λαϊκού τραγουδιού. Τα εισιτήρια για τη συναυλία είχαν εξαντληθεί πολύ νωρίς, καθώς το κοινό τίμησε δεόντως τη βραδιά. Η εμφάνιση, για πρώτη φορά στο Ηρώδειο, του Τόλη Βοσκόπουλου ήταν η κορύφωση μιας συναρπαστικής πορείας.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΤΑΛΑΡΑ

Στην εκπνοή του χρόνου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αρμός» το βιβλίο του Θανάση Λάλα που είναι αφιερωμένο στον Γιώργο Νταλάρα με τίτλο «Και το καλοκαίρι κρυώνω». Μισός αιώνας ελληνικό τραγούδι με 121 αυτοβιογραφικά διηγήματα διαλόγου, 112 μοναδικές φωτογραφικές αφηγήσεις και 18 προσωπικές λίστες σε ένα ενδιαφέρον βιβλίο στο οποίο ο Θανάσης Λάλας σκιαγραφεί τόσο τον καλλιτέχνη όσο και τον άνθρωπο Γιώργο Νταλάρα.

Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΟΙΞΕ ΞΑΝΑ ΤΟ «ΑΛΣΟΣ»

Έπειτα από πολλές δεκαετίες ο Διονύσης Σαββόπουλος άνοιξε και πάλι το «Αλσος» μέσα στο γνωστό κήπο στο Πεδίον του Αρεως. Ενα παλιό στέκι, όπου ο Γιώργος Οικονομίδης ανέδειξε ταλέντα, μπήκε σε νέα εποχή. Πλαισιωμένος από νέους και ταλαντούχους ερμηνευτές, αλλά και με τη Λίνα Νικολακοπούλου στα λαϊκά της κάθε Παρασκευή, ο αγαπημένος τραγουδοποιός έδωσε έναν άλλο τρόπο ψυχαγωγίας στη νυχτερινή Αθήνα.

ΣΤΗΝ ΠΡΟΟΣΚΑΡΙΚΗ ΚΟΥΡΣΑ
Η «ΕΥΝΟΟΥΜΕΝΗ» ΤΟΥ ΛΑΝΘΙΜΟΥ

Το πρόσωπο που σφράγισε και τη φετινή χρονιά όσον αφορά στα κινηματογραφικά πράγματα της χώρας δεν ήταν άλλο από τον Γιώργο Λάνθιμο. Μόνιμα εγκατεστημένος πια στο Λονδίνο, ο Ελληνας σκηνοθέτης υπέγραψε την «Ευνοούμενη» με τις Ολίβια Κόλμαν, Εμα Στόουν και Ρέιτσελ Βάις και στην παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας τον Σεπτέμβριο στο Φεστιβάλ της Βενετίας απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής.

Επιπλέον, η Ολίβια Κόλμαν πήρε το βραβείο γυναικείας ερμηνείας. Αυτή ήταν μόνο η αρχή, καθώς η «Ευνοούμενη» παίζει τώρα δυνατά στην προοσκαρική κούρσα με μεγάλες συνεντεύξεις και αφιερώματα από κορυφαία έντυπα, ενώ το «κερασάκι» είναι οι πέντε υποψηφιότητες για Χρυσές Σφαίρες που απονέμονται στις 6 Ιανουαρίου. Λίγες μέρες αργότερα, στις 22 Ιανουαρίου, θα μάθουμε αν ο σπουδαίος δημιουργός θα κυνηγήσει εκ νέου τη μέγιστη διάκριση ενός Οσκαρ μετά τις υποψηφιότητες για τον «Κυνόδοντα» και τον «Αστακό».

«ΖΩΝΤΑΝΕΨΕ» ΤΟ…
ΘΡΥΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΟΛΥΜΠΙΑ

Στη θρυλική σκηνή του Θεάτρου Ολύμπια ακούστηκαν ξανά χειροκροτήματα εδώ και λίγες μέρες με νέο όνομα «Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας» προς τιμήν της μεγάλης ντίβας.

Ο Δήμος Αθηναίων ενοικίασε από την Τράπεζα της Ελλάδας για τα επόμενα δέκα χρόνια το εμβληματικό κτίριο της οδού Ακαδημίας, που για περίπου πενήντα χρόνια φιλοξενούσε την Εθνική Λυρική Σκηνή. Το πρόγραμμα του πρώτου χρόνου λειτουργίας περιλαμβάνει ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις λυρικού θεάτρου, συμφωνικής μουσικής, αλλά και τζαζ, αφιερώματα σε Ελληνες συνθέτες, μιούζικαλ, χορό και πολλά προγράμματα για παιδιά.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, Κωνσταντίνο Μπιτζάνη, το τρέχον πρόγραμμα θα διαρκέσει έως τον Μάιο, ενώ τον Ιούνιο το Ολύμπια Δημοτικό Θέατρο Μαρία Κάλλας θα φιλοξενεί δράσεις του Φεστιβάλ Αθηνών και άλλων πολιτιστικών φορέων. Σημειώνουμε ότι στην τιμολογιακή πολιτική υπάρχουν αρκετές δωρεάν εκδηλώσεις.