Σε οκτώ μήνες διακυβέρνησης Ν.Δ. άνοιξαν 19.051 επιχειρήσεις και έβαλαν λουκέτο 11.938. Το θετικό πρόσημο στο ισοζύγιο συστάσεων-διαγραφών δίνει το στίγμα της επιστροφής στην κανονικότητα, αλλά δεν αρκεί. Η διευκόλυνση του «επιχειρείν» παραμένει δύσκολο… σταυρόλεξο για τα εμπλεκόμενα υπουργεία.

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει παραδεχτεί πως οι διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας εξακολουθούν να εμποδίζουν την αναπτυξιακή πρωτοβουλία. Ενδεικτική είναι η αναφορά στην έκθεση Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2019, όπου η Ελλάδα κατατάχθηκε 79η, χάνοντας 8 θέσεις από το 2018.

Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, στοχευμένες παρεμβάσεις σε δύο βασικά «μέτωπα», για τη χρηματοδότηση και την πτωχευτική διαδικασία, είναι επιβεβλημένες για να μπορέσει η Ελλάδα να βελτιώσει, σταδιακά, τους δείκτες ανταγωνιστικότητας, αφήνοντας οριστικά πίσω της τα χρόνια της παρατεταμένης ύφεσης.

Κατ’ αρχάς, όσον αφορά στις επιχειρήσεις που άνοιξαν το περασμένο οκτάμηνο, σύμφωνα με στοιχεία από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ, πίνακας), οι περισσότερες ήταν ατομικές (7.451 συστάσεις), ακολούθησαν οι ΙΚΕ (6.399), γνωστές και ως εταιρίες του ενός ευρώ, και οι Ο.Ε. (2.462). Στον αντίποδα, έκλεισαν 7.106 ατομικές επιχειρήσεις, 1.979 Ο.Ε. και 968 ΙΚΕ. Συνολικά, οι επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν ήταν 7.113 περισσότερες από αυτές που έβαλαν λουκέτο.

  1. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία

Για να ανοίξουν πιο πολλές και παράλληλα να ενισχυθούν οι υφιστάμενες επιχειρήσεις, κρίσιμος παράγοντας είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία. Αυτό που προέχει είναι να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις σε τρία από τα σημαντικότερα (ΕΣΠΑ, αναπτυξιακός νόμος και Αναπτυξιακή Τράπεζα), με σκοπό να αυξήσουν τις χαμηλές επιδόσεις τους.

› ΕΣΠΑ

Η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων οφείλει να ανταποκριθεί στον στόχο να απορροφηθούν 4 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2014-2020, φέτος, και μάλιστα να κατευθυνθούν σε δράσεις οι οποίες θα αφήσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερο αναπτυξιακό αποτύπωμα, συμβάλλοντας στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.

Ειδικότερα, για το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα – Επιχειρηματικότητα – Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ), θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός του 2020, το «ξεκαθάρισμα» των επενδυτικών σχεδίων και η απορρόφησή του στο τέλος του έτους να προσεγγίσουν τα επίπεδα του 50%, από 18% που ήταν στα τέλη του 2018. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση (επίσπευση εκταμιεύσεων προς τις επιχειρήσεις και αύξηση απορρόφησης), μέσα στην εβδομάδα ανακοινώθηκε η απλοποίηση των διαδικασιών για 12 δράσεις -που υπάγονται στο συγκεκριμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα- συνολικού ύψους 2,1 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται πως για το 2019 επετεύχθη το 98,43% του στόχου δαπανών του ΕΠΑνΕΚ, 3.256 υφιστάμενες και υπό ίδρυση μικρομεσαίες επιχειρήσεις εντάχθηκαν στο πλαίσιο οκτώ προσκλήσεων επιχειρηματικότητας, συνολικού προϋπολογισμού 198,7 εκατ. ευρώ. Πρόσθετα, επετεύχθησαν οι στόχοι δαπανών για τα Επιχειρησιακά Προγράμματα: «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», κατά 90%, «Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», κατά 114%, «Μεταρρύθμιση του Δημοσίου Τομέα», κατά 90%, και για τα Προγράμματα Interreg του στόχου «εδαφικής συνεργασίας», κατά 69%.
Παράλληλα με τις πρωτοβουλίες για αύξηση των ποσοστών απορρόφησης του τρέχοντος ΕΣΠΑ, τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα πρέπει να τρέξουν τις διαδικασίες για τον σχεδιασμό της επόμενης προγραμματικής περιόδου (2021-2027). Τα περίπου 21 δισ. ευρώ που αναμένεται να διατεθούν από το νέο ΕΣΠΑ είναι μεν πολύτιμη βοήθεια, αλλά δεν είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας, οπότε θα πρέπει να «ζυγιστεί» η κατάσταση και να τεθούν προτεραιότητες για να μη γίνει κατασπατάληση πόρων από τη διοχέτευσή τους σε λάθος δράσεις.

› ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

Σειρά πρωτοβουλιών της κυβέρνησης μείωσε στα 5,5 χρόνια (από 7 που ήταν μέχρι πρότινος) το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να λάβει μία επιχείρηση την ενίσχυση που δικαιούται στο πλαίσιο του αναπτυξιακού νόμου. Για να φτάσει στα 3 έτη, που είναι και ο στόχος του αρμόδιου υπουργείου, δρομολογούνται νομοθετικές παρεμβάσεις εντός των επόμενων μηνών.

Για την ώρα, ο αναπτυξιακός νόμος συνδέθηκε με τα Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, ενώ «ξεκλείδωσαν» κάποιες επενδύσεις μικρότερου προϋπολογισμού προς ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Συνολικά, έχουν εγκριθεί 180 νέα επενδυτικά σχέδια, ύψους 1,24 δισ. ευρώ, που εντάχθηκαν στον νόμο.

Με πρόσφατο «λίφτινγκ» προβλέπεται ότι η τριετία εντός της οποίας θα ισχύουν τα ανώτατα όρια ενίσχυσης μιας επένδυσης που υπάγεται στον νόμο θα προσδιορίζεται, πλέον, λαμβάνοντας υπόψη την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και όχι της ένταξης, όπως ίσχυε.

Υπενθυμίζεται πως παρατάθηκε έως τις 28 Φεβρουαρίου η προθεσμία υποβολής αιτήσεων για την υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων σε δύο καθεστώτα του αναπτυξιακού νόμου 4399/2016: τη «γενική επιχειρηματικότητα» και την «επιχειρηματικότητα πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων».

› ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (ΕΑΤ)

Η ίδρυση Αναπτυξιακής Τράπεζας είναι μία δέσμευση που «ακούει» επί σειράν ετών η επιχειρηματική κοινότητα, αλλά δεν έχει υλοποιηθεί. Η μετεξέλιξη του ΕΤΕΑΝ (Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης) σε Αναπτυξιακή Τράπεζα ξεκίνησε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. Η τρέχουσα κυβέρνηση, διά στόματος Κυριάκου Μητσοτάκη, υποστηρίζει πως η Αναπτυξιακή Τράπεζα θα αποτελέσει το μοναδικό εργαλείο αναπτυξιακής στρατηγικής.

Στο master plan που καταρτίζεται για την ΕΑΤ θα γίνει μια προσπάθεια «συμμαζέματος» δράσεων που υλοποιούνται ασυντόνιστα. Στόχος και αυτής της κυβέρνησης είναι η ενεργοποίηση της ΕΑΤ, ώστε με σύγχρονα εγγυοδοτικά εργαλεία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συμβάλει στη μόχλευση σημαντικών πόρων για την ελληνική οικονομία, για τη μικρομεσαία επιχείρηση.

Προς το παρόν, έχει ολοκληρωθεί η προετοιμασία των σχεδίων κανονισμού λειτουργίας της ΕΑΤ, του κανονισμού προσωπικού και του κανονισμού προμηθειών. Επίσης, επιχορηγήθηκε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) με 300 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία Μέσου Χρηματοοικονομικής Τεχνικής (ΜΧΤ), με σκοπό τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και με πρόσθετα 290 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία ΜΧΤ προς τόνωση της επιχειρηματικότητας, μέσω εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης, π.χ. factoring, leasing, trade finance, βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο κίνησης. Πρόκειται για δύο εργαλεία που βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου. Ακόμη, έχει εγκριθεί επιχορήγηση ύψους 600 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία χρηματοδοτικών εργαλείων επενδύσεων και συνεπενδύσεων.

Για το λανσάρισμα της ΕΑΤ υπάρχουν επαφές με στελέχη Αναπτυξιακών Τραπεζών, εντός και εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων, π.χ. Γαλλία και Ιαπωνία, που αποβλέπουν σε συνεργασία τόσο σε επίπεδο συνεπενδύσεων όσο και τεχνογνωσίας.

  1. Πτωχευτικός Κώδικας

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, παρά το πλήθος παρεμβάσεων προς απλοποίηση των διαδικασιών, ήταν ένα εργαλείο που δεν απέδωσε καρπούς. Καθότι έχει προαναγγελθεί η κατάργησή του και η αντικατάστασή του από έναν ενιαίο Πτωχευτικό Κώδικα για επιχειρήσεις και νοικοκυριά από 1.5.2020, ο επιχειρηματικός κόσμος αναμένει να δει στην πράξη τη λεγόμενη «δεύτερη ευκαιρία» που υπόσχεται η κυβέρνηση. Αυτήν που, όπως υποστηρίζεται, θα επιτρέπει σε φυσικά και νομικά πρόσωπα να ξεκινήσουν από την αρχή την επιχειρηματική τους δραστηριότητα απαλλαγμένα από χρέη του παρελθόντος, εφόσον πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις.
Οπως έχει γράψει ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, βάση για τον νέο Πτωχευτικό Κώδικα αποτελεί η Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019, περί προληπτικής αναδιάρθρωσης και απαλλαγής από τα χρέη. Σε αυτήν, θεσπίζονται κανόνες σχετικά με:

  1. Πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης που τίθενται στη διάθεση του οφειλέτη με οικονομικές δυσχέρειες όταν υπάρχει πιθανότητα αφερεγγυότητας με σκοπό να την αποτρέψουν και να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά του.
  2. Διαδικασίες που οδηγούν σε απαλλαγή χρέους που έχει δημιουργηθεί από αφερέγγυους επιχειρηματίες και νοικοκυριά.
  3. Μέτρα για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών που αφορούν στην αναδιάρθρωση, στην αφερεγγυότητα και την απαλλαγή από τα χρέη.
    Με αυτά τα δεδομένα, θα στηθεί μία ηλεκτρονική υπερπλατφόρμα, όπου επιχειρήσεις και νοικοκυριά που επιθυμούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους θα εισέρχονται και θα υποβάλλουν τη σχετική αίτηση.
    Μάλιστα, η οδηγία προβλέπει και τη θέσπιση εργαλείων έγκαιρης προειδοποίησης, τα οποία μπορούν να εντοπίζουν περιστάσεις που ενδέχεται να οδηγήσουν σε αφερεγγυότητα, επισημαίνοντας στον οφειλέτη την ανάγκη άμεσης αντίδρασης.
    Μέσω της πλατφόρμας θα ελέγχεται ποιες επιχειρήσεις έχουν κάποιο πρόβλημα και θα ειδοποιούνται. Ακόμη, θα τους προτείνεται να συμμετάσχουν, δωρεάν, σε προγράμματα εξειδικευμένης συμβουλευτικής καθοδήγησης, όπως το «Early Warning Europe», το οποίο «έτρεξε» στη χώρα μας από το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών και το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ).

Tα αιτήματα της επιχειρηματικής κοινότητας

Η επιχειρηματική κοινότητα αναγνωρίζει πως έγιναν βήματα στην κατεύθυνση της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος χωρίς ρυθμιστικά εμπόδια και υψηλή φορολόγηση, π.χ. μείωση του συντελεστή φόρου στις επιχειρήσεις από το 28% στο 24% και του φόρου στα μερίσματα από 10% σε 5%, καθώς και το γεγονός ότι από το 1,2 δισ. ευρώ μειώσεων στους φόρους που ψηφίστηκαν στον Προϋπολογισμό του 2020, τα 700 εκατ. αφορούν στον κόσμο της επιχειρηματικότητας – μεγάλης, μεσαίας και μικρής.

Ωστόσο, τονίζει πως για τη μετάβαση σε ένα νέο, υγιές αναπτυξιακό υπόδειγμα, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα βήματα, πιο αποφασιστικά και πιο γρήγορα. Μεταξύ άλλων ζητούν:

› Περισσότερες δράσεις για την ενδυνάμωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων: Αξιοποίηση εθνικών και κοινοτικών πόρων (π.χ. ΕΣΠΑ), ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία, κίνητρα και παρεμβάσεις που ευνοούν την επιχειρηματική μεγέθυνση, την εξωστρέφεια, την πρόσβαση την καινοτομία.

› Πλήρη αξιοποίηση εργαλείων, όπως οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

› Επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και του προγράμματος αξιοποίησης της δημόσιας ακίνητης περιουσίας.

› Αποκατάσταση των ομαλών συνθηκών χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως παρά τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα αποδόσεων των ελληνικών κρατικών ομολόγων, τα επιτόκια για τις ελληνικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες εξακολουθούν να είναι υψηλά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται τεράστια εμπόδια στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας.

«Κόκκινα» δάνεια

Ζητούμενο δεν είναι μια απλή μείωση του δείκτη, αλλά η συνολική απαλλαγή της πραγματικής οικονομίας από το βάρος των «κόκκινων» δανείων. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιμελητηριακή Κοινότητα έχει θέσει συγκεκριμένα ζητήματα:

› Την ανάγκη να στηριχθούν οι αδύναμοι οικονομικά δανειολήπτες, με απομείωση της αξίας των δανείων τους.

› Την ανάγκη να δοθεί μια ευκαιρία αναδιάρθρωσης σε επιχειρήσεις που μπορούν να είναι βιώσιμες.

› Να διασφαλιστεί η ομαλή επανένταξη στο τραπεζικό σύστημα των επιχειρήσεων που καταφέρνουν να εξυγιανθούν.

Τέλος, όπως σημειώνει: «Οφείλουν και οι τράπεζες να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους στις ανάγκες και τις ευκαιρίες της εποχής, να αναπτύξουν νέες λύσεις και προϊόντα υψηλής αξίας, να βελτιώσουν τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μέσα από σύγχρονους μηχανισμούς, να αναπτύξουν το κομμάτι της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και τεχνογνωσίας προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σχετικά με τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά προγράμματα και εργαλεία».