Ενισχύονται οι ελπίδες για το τέλος της πανδημίας του κορονοϊού μετά τις τελευταίες ανακοινώσεις των εταιριών που βρίσκονται σε αναζήτηση ενός αποτελεσματικού εμβολίου.

Ο αγώνας για το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο εξελίσσεται σε «μάχη» ποσοστών μετά την ανακοίνωση των κλινικών δοκιμών ευρείας κλίμακας της βρετανικής AstraZeneca και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Το «δίδυμο» ανακοίνωσε πως το σκεύασμα που ανέπτυξε είναι 70,4% αποτελεσματικό, όμως φτάνει ακόμη και στο 90% όταν στον πρώτο εμβολιασμό χορηγείται μισή δόση, γεγονός που δημιουργεί αισιοδοξία, αλλά και ερωτήματα. Πάντως, όπως ανακοίνωσαν χθες επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το αίτημα στις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές για έγκριση του σκευάσματος θα γίνει βάσει του πρωτοκόλλου που τηρήθηκε στην υποδοκιμή με τη μισή δόση, που έδωσε και το υψηλότερο ποσοστό αποτελεσματικότητας.

Ο καθηγητής Aνοσολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Πέτρος Λιγοξυγκάκης, μιλώντας στην ΕΡΤ εξήγησε ότι τα αποτελέσματα δεν ήταν προϊόν τυχαίας ανακάλυψης, αφού οι κλινικές δοκιμές έγιναν σε δύο υποδοκιμές. «Η μία ήταν με δύο ενέσεις με υψηλή συγκέντρωση του εμβολίου και η δεύτερη υποδοκιμή είχε την πρώτη δόση με χαμηλή συγκέντρωση και τη δεύτερη με υψηλή», δήλωσε, σημειώνοντας πως το τέλος του κορονοϊού δεν αργεί.

Επί του παρόντος, η εταιρία Pfizer σε συνεργασία με την BioNTech έχει ανακοινώσει 95% αποτελεσματικότητα του εμβολίου τους, το εμβόλιο της Moderna φθάνει το 94,5%. Πάντως, ακόμη κι αν το εμβόλιο της AstraZeneca και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης δεν έχει τόσο υψηλό ποσοστό αποτελεσματικότητας όσο οι ανταγωνιστές του, κερδίζει στα… σημεία, αφού το χαμηλό κόστος του (2-4 ευρώ η δόση) και η ευκολία στη διατήρηση και διανομή του (σε θερμοκρασία ψυγείου) αναμένεται να το κάνει ιδιαίτερα δημοφιλές, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Η Ευρώπη έχει εξασφαλίσει από το καλοκαίρι τον μεγαλύτερο αριθμό εμβολίων της AstraZeneca με παραγγελία 300 εκατομμυρίων δόσεων, ενώ χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πως έφτασε σε συμφωνία με την αμερικανική εταιρία βιοτεχνολογίας Moderna για την προμήθεια 160 εκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου που ανέπτυξε σε συνεργασία με το γερμανικό ινστιτούτο βιοτεχνολογίας BioNTech. Πρόκειται για την έκτη συμφωνία που συνάπτει η Ε.Ε. στη μάχη κατά της πανδημίας. Αν και δεν έγινε γνωστό το κόστος της συμφωνίας με την αμερικανική εταιρία, που εκτιμάται ότι χρεώνει κάτω από 25 δολάρια τη δόση.

Η Ρωσία

Ιδιαίτερα ανταγωνιστική γίνεται και η Ρωσία αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του Sputnik-V και την τιμολογιακή πολιτική της, καθώς επιδιώκει να εξασφαλίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στο παγκόσμιο επιχειρησιακό σχέδιο εμβολιασμού.

Οπως ανακοίνωσε χθες το Κρατικό Επενδυτικό Ταμείο, που χρηματοδοτεί τις έρευνες ανάπτυξης εμβολίων, το Sputnik-V έχει σημαντικά χαμηλότερη τιμή σε σχέση με τα άλλα εμβόλια που προσφέρουν αντίστοιχα επίπεδα προστασίας – 10 δολάρια ανά δόση για τις διεθνείς αγορές και δωρεάν για τους Ρώσους πολίτες.

Νωρίτερα, το Ινστιτούτο Γκαμαλέια ανακοίνωσε αύξηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου βάσει των επικαιροποιημένων στοιχείων από τις κλινικές δοκιμές ευρείας κλίμακας.

Από τους 18.794 εθελοντές που έλαβαν και τις δύο δόσεις το Sputnik-V ήταν αποτελεσματικό κατά 91,4% την 28η ημέρα και πάνω από 95% την 42η, φτάνοντας έτσι τα ανταγωνιστικά εμβόλια των Moderna και Pfizer/BioNTech. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Μόσχας, η χώρα έχει ήδη λάβει παραγγελίες από περισσότερες από 50 χώρες, για πάνω από 1,2 δισεκατομμύρια δόσεις.

Το «παράδοξο» της μισής δόσης

Το κλίμα αισιοδοξίας ότι το τέλος της πανδημίας είναι μερικούς μήνες μακριά γιγαντώνεται τόσο στην επιστημονική κοινότητα, που παρακολουθεί τις εξελίξεις, όσο και στις κυβερνήσεις, που ελπίζουν ότι τα σκευάσματα που θα λάβουν έγκριση θα σώσουν τους πολίτες και την οικονομία τους.

Οι ειδικοί σημειώνουν πως δεν θα πρέπει γίνεται σύγκριση εμβολίων που χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνολογίες. Σε αντίθεση με τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech και Moderna, που χρησιμοποιούν τεχνολογία mRNA, το εμβόλιο των AstraZeneca/Πανεπιστημίου Οξφόρδης βασίζεται σε ένα τροποποιημένο αδενοϊό του κοινού κρυολογήματος, που απομονώθηκε στους χιμπατζήδες, και ο οποίος δεν αναπαράγεται πλέον στα ανθρώπινα κύτταρα.

Το εμβόλιο κατευθύνει τα κύτταρα να παράγουν την πρωτεΐνη-ακίδα (spike) με την οποία ο κορονοϊός SARS-CoV-2 διεισδύει σε αυτά και τα μολύνει. Η παραγωγή της πρωτεΐνης με τεχνητό τρόπο ενεργοποιεί τα αντισώματα του οργανισμού, δημιουργώντας ανοσία.

«Μυστήριο» παραμένει για τους επιστήμονες ο λόγος που η μισή δόση του σκευάσματος της AstraZeneca κατά τον πρώτο εμβολιασμό παρουσιάζει υψηλότερη αποτελεσματικότητα.

Μια πιθανή εξήγηση, σύμφωνα με τον ιολόγο Λουκ Βαντενμπέργκε της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, αφορά τα στατιστικά στοιχεία, καθώς η δοκιμή του εμβολίου δεν ήταν αρκετά μεγάλη για να μετρήσει σωστά τη διαφορά αποτελεσματικότητας ανάμεσα στα δύο εμβολιαστικά σχήματα – 2.740 εθελοντές στη μισή δόση και 8.895 εθελοντές στην πλήρη δόση. Συνεπώς η «ψαλίδα» πιθανώς θα εξαφανιστεί όταν έλθουν στο φως περισσότερα περιστατικά νόσησης με Covid-19 μεταξύ των συμμετεχόντων εθελοντών.

H ανοσολόγος Κέιτι Ιγουερ του Ινστιτούτου Τζένερ της Οξφόρδης, που συμμετέχει στην ανάπτυξη του εμβολίου, πιστεύει πως δεν υπάρχει κάποια «ανωμαλία».

Οπως εξηγεί, η απρόσμενη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της χαμηλότερης δόσης οφείλεται είτε στο ότι η μικρότερη δόση ενεργοποιεί καλύτερα τα Τ-λεμφοκύτταρα που υποστηρίζουν την παραγωγή των αντισωμάτων, είτε ότι το εμβόλιο πυροδοτεί μια ανοσιακή αντίδραση όχι μόνο απέναντι στην πρωτεΐνη-ακίδα του κορονοϊού, αλλά και στα συστατικά του «οχήματος» μεταφοράς της, δηλαδή του τροποποιημένου αδενοϊού των χιμπατζήδων.

Ο ιολόγος Τζέιμς Γουίλσον του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια σημειώνει πως σε ένα εμβόλιο δύο δόσεων μια χαμηλή πρώτη δόση πιθανόν οδηγεί πιο γρήγορα στη δημιουργία κυττάρων «μνήμης» κατά τη δεύτερη δόση.