Νομισματική και δημοσιονομική κρίση στην Τουρκία χειρότερη από εκείνη του 2018, με υπαινιγμούς για δημιουργία συνθηκών που ίσως επιβάλλουν προσφυγή της χώρας στο ΔΝΤ για πρώτη φορά ύστερα από 20 χρόνια, διαβλέπουν διεθνείς οικονομικοί αναλυτές και οργανισμοί, ως συνέπεια της αντικατάστασης του «ορθόδοξου» κεντρικού τραπεζίτη, Νατζί Αγμπάλ, από έναν τραπεζικό κομματάρχη του προέδρου Ερντογάν και του ΑΚΡ, τον Σαχάπ Καβτζίογλου.

Ενδεικτική του χάους που επικρατεί στην τουρκική αγορά ήταν η αποκάλυψη της οικονομικής εφημερίδας «Dunya» ότι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες (Νissan, Renault, Skoda) απέσυραν τη Δευτέρα χιλιάδες οχήματά τους που βρίσκονταν στις πύλες των τουρκικών τελωνείων για να μην πληρώσουν υπέρογκους δασμούς λόγω της κατρακύλας της λίρας.

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch εκτίμησε ότι η ενέργεια του Τούρκου προέδρου έβλαψε την αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής και υπονόμευσε τις προοπτικές μείωσης του πληθωρισμού στην Τουρκία.

Το χειρότερο όμως είναι οτι επανέφερε το φάσμα της ανάγκης για προσφυγή σε ξένη βοήθεια, κάτι απαγορευτικό για τη λογική του Ερντογάν, αφού θα συνεπάγεται δυσβάσταχτους όρους και δεν θα του επιτρέπει να υλοποιήσει τις προεκλογικές παροχές του.

Και στο βάθος ΔΝΤ

«Η απότομη πτώση της λίρας και η αβεβαιότητα για το πού θα κινηθεί το νέο επιτελείο δημιουργούν κίνδυνο πιέσεων για προσφυγή της Τουρκίας σε εξωτερική βοήθεια, σε ένα ασταθές διεθνές οικονομικό περιβάλλον», τόνισε χαρακτηριστικά ο οίκος Fitch, που είχε ήδη υποβαθμίσει από «σταθερές» σε «αρνητικές» τις προοπτικές της τουρκικής οικονομίας τον Φεβρουάριο.

Στο ίδιο πνεύμα κινείται και έκθεση της Commerzbank, που προβλέπει ότι εξαιτίας της πιθανότητας ενός καταστροφικού πληθωριστικού σπιράλ, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας μπορεί να χρειαστεί «εξωτερική βοήθεια» για να καταπολεμήσει την κρίση και να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Προς το παρόν, οι διεθνείς αναλυτές δεν αναφέρουν τη λέξη ΔΝΤ, αλλά είναι σαφές ότι αυτό φωτογραφίζουν. Αλλωστε το υπ. Οικονομικών ανακοίνωσε ότι το συνολικό χρέος της Τουρκίας (δημόσιο και κυρίως ιδιωτικό) ήταν 1,85 τρισ. λίρες στο τέλος Φεβρουαρίου (περίπου 240 δισ. ευρώ), ήτοι 32% υψηλότερο από ό,τι έναν χρόνο πριν.

Στο μεταξύ, η τουρκική λίρα συνέχισε χθες, για δεύτερη μέρα, τις χαμηλές της πτήσεις στην αγορά συναλλάγματος, φθάνοντας το 7,88 ανά δολάριο – ενώ τη Δευτέρα είχε πέσει ως το 8,5. Η κατρακύλα της φρεναρίστηκε κάπως χάρις στις μαζικές παρεμβάσεις των τουρκικών τραπεζών, που δεν ήταν ξεκάθαρο αν συνεχίστηκαν χθες.

Ο Ρόμπιν Μπρουκς, του Διεθνούς Ινστιτούτου Χρηματοοικονομίας (IIF), επισήμανε ότι οι υποτιμητικές πιέσεις στη λίρα και η αναμενόμενη νέα πτώση της αξίας της υπάρχει κίνδυνος να «μολύνουν» τις αναδυόμενες αγορές.

Πυροσβεστικά σε αυτήν την κατάσταση προσπάθησε να παρέμβει ο κορυφαίος σύμβουλος του Ερντογάν, Γιγίτ Μπουλούτ, υποστηρίζοντας -κόντρα στην τρέχουσα λογική- ότι τα υψηλά επιτόκια που είχε επιβάλει ο απελθών κεντρικός τραπεζίτης είναι αυτά που δημιουργούν πληθωρισμό και όχι το αντίθετο!

Ο Μπουλούτ υποστήριξε ακόμη ότι τη Δευτέρα ιδιώτες και επιχειρήσεις έδωσαν 7 δισ. δολάρια για να αγοράσουν λίρες, επομένως δεν υφίσταται κίνδυνος «δολαριοποίησης» της τουρκικής οικονομίας. Το σίγουρο πάντως είναι ότι, βάσει των στοιχείων της κεντρικής τράπεζας, πέρυσι οι Τούρκοι αγόρασαν δισεκατομμύρια δολάρια έναντι των υποτιμημένων λιρών τους για να θωρακίσουν τις καταθέσεις τους.

Επίσης βέβαιο είναι ότι τους περιμένουν δύσκολοι μήνες, καθώς ο επίσημος πληθωρισμός του Φεβρουαρίου ήταν 15,6% και αναμένεται να εκτιναχθεί στα ύψη τον Απρίλιο και τον Μάιο, λόγω της αδύναμης λίρας και των αυξήσεων σε τρόφιμα και καύσιμα.

Προς το παρόν πάντως, ο νέος κεντρικός τραπεζίτης, Σαχάπ Καβτζίογλου, είπε ότι δεν σκοπεύει να μειώσει τα επιτόκια που αύξησε στο 19% ο προκάτοχός του και θα παραμείνει πιστός στο στόχο μείωσης του πληθωρισμού.

Μόλις ανέλαβε πέρυσι τον Νοέμβριο ο Αγμπάλ – αμέσως μετά την ήττα του Τραμπ, προκειμένου ο Ερντογάν να εξευμενίσει τις αγορές και τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ- παρέλαβε επιτόκια στο 10,25% και στην πορεία σχεδόν τα διπλασίασε για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις.

«Για να μην αλλάζει συνεχώς ο πρόεδρος τραπεζίτες ίσως πρέπει να διορίσει τον εαυτό του σε αυτή τη θέση», δήλωσε περιπαικτικά ο πρώην υπουργός Οικονομικών και αρχηγός του Κόμματος Προόδου (DEVA), Αλί Μπαμπατζάν, που είχε διαχειριστεί το πρόγραμμα του ΔΝΤ στην πρώτη φάση της διακυβέρνησης της Τουρκίας από τους ισλαμιστές.

Στο μεταξύ, ο Ερντογάν προσπαθεί να στρέψει την κοινή γνώμη στον επικείμενο ανασχηματισμό «6-7 υπουργών», που προανήγγειλε χθες στο ΝΤV ο αντιπρόεδρος του ΑΚP, Μαχίρ Ουνάλ, και στο σημερινό πανηγυρικό συνέδριο του κόμματός του, όπου αναμένονται μεγαλόστομες εξαγγελίες.