Οι ανατιμήσεις των ενεργειακών προϊόντων, ειδικά του φυσικού αερίου που επηρεάζει και τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, φαίνεται ότι παίρνουν τη θέση της πανδημίας ως μεγαλύτερου κινδύνου για την πορεία της οικονομίας σύμφωνα με αρμόδιες πηγές του υπουργείου Οικονομικών.

Οι ίδιες πηγές ομολογούσαν ότι πλέον, παρά τον κίνδυνο που υπάρχει λόγω της μετάλλαξης «Ο», υπάρχουν και περισσότερα όπλα. Το ποσοστό των εμβολιασμών έχει αυξηθεί σημαντικά, η διαθεσιμότητα των εμβολίων είναι υπερεπαρκής και έρχονται και τα φάρμακα που θα μπορούν να καταπολεμούν τα συμπτώματα όσων νοσούν. Συνεπώς ο κίνδυνος από την πανδημία για την οικονομία είναι πολύ μικρότερος στην αρχή του 2022 από ό,τι ένα χρόνο πριν.

Αντίθετα οι επιπτώσεις από τη διατήρηση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων σε υψηλά επίπεδα για μεγάλο διάστημα, με δεδομένο ότι εκτός από την αυξημένη ζήτηση υπάρχουν και δομικά προβλήματα και γεωπολιτικές έριδες, δεν φαίνεται προς το παρόν να έχουν κάποιο «φάρμακο». Ενδεικτικά πηγές του ΥΠΟΙΚ τόνιζαν ότι με βάση το ενεργειακό μίγμα της χώρας κάθε αύξηση κατά 70 ευρώ στη Mwh της τιμής του φυσικού αερίου μειώνει, λόγω της αντίστοιχης αύξησης των εισαγωγών, το ΑΕΠ κατά 1%.

Οι ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα το 2021 ξεκίνησαν σταδιακά από τα μέσα του χρόνου και έφτασαν στο αποκορύφωμα το τρίμηνο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου. Η επίδραση των τιμών των καυσίμων λόγω της αυξημένης αξίας των εισαγωγών περιορίζεται για το 2021 στο 4ο τρίμηνο του χρόνου. Συνεπώς δεν θα υπάρχει κάποια έκπληξη αν τελικά η ανάπτυξη για το 2021 διαμορφωθεί στο 8% ή και λίγο παραπάνω.

Σε ό,τι αφορά το 2022 όμως όλα είναι ανοιχτά. Ο χρόνος ξεκίνησε με τις τιμές του φυσικού αερίου να έχουν υποχωρήσει σημαντικά από τα 180 ευρώ στα 80 ευρώ τη Mwh που είναι όμως τρεις φορές υψηλότερη από τη μέση τιμή του 2019 που ήταν 20 ευρώ/Mwh (το 2020 δεν είναι συγκρίσιμο καθώς η κατανάλωση είχε πέσει). Επιπλέον, ούτε και οι ειδικοί της αγοράς μπορούν να προβλέψουν με βεβαιότητα τις μελλοντικές τιμές του λεγόμενου «καυσίμου μετάβασης» από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στην πράσινη ενέργεια για το 2022 και όλα τα επόμενα χρόνια.

 

Οι επιπτώσεις

Παρότι η ενεργειακή κρίση είναι καθαρά εξωγενής, επηρεάζει διαφορετικά χώρες σαν την Ελλάδα που έχει ακόμη υψηλή ενεργειακή εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Η επίδραση είναι πιο σοβαρή καθώς η οικονομία βρίσκεται σε ανάπτυξη από το δεύτερο τρίμηνο του 2021 και αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται με θετικούς ρυθμούς και το 2022. Η ανάπτυξη της οικονομίας συνοδεύεται και από μεγαλύτερες ανάγκες από ενεργειακούς πόρους οι οποίοι είναι στην πλειοψηφία τους εισαγόμενοι.

Με τα μέχρι στιγμής δημοσιευμένα στοιχεία της ΤτΕ για το 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου η επιβάρυνση από τα καύσιμα ήταν μέτρια. Το ισοζύγιο των καυσίμων είχε έλλειμμα σχεδόν 4 δισ. ευρώ έναντι 3,77 δισ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2020. Ωστόσο η δυναμική των τιμών το 2022 φαίνεται από τα στοιχεία του Οκτωβρίου. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος το έλλειμμα στο ισοζύγιο καυσίμων τον συγκεκριμένο μήνα σχεδόν τριπλασιάστηκε στα 569 εκατ. ευρώ από 140 εκατ. ευρώ τον ίδιο μήνα του 2020. Η άνοδος των τιμών των καυσίμων και το γενικότερο κύμα ανατιμήσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες που πυροδοτεί επηρεάζει σημαντικά το βασικό μακροοικονομικό σενάριο για την οικονομία.

Το ΑΕΠ

Ως γνωστόν, το ΑΕΠ διαμορφώνεται από τις επιμέρους μεταβολές της τελικής κατανάλωσης των επενδύσεων, των εξαγωγών και των εισαγωγών. Οι εισαγωγές καυσίμων ήταν ανέκαθεν ένα αδύναμο σημείο για τα δημόσια οικονομικά καθώς οι αυξομειώσεις των διεθνών τιμών μείωναν το ΑΕΠ της χώρας. Παράλληλα η αύξηση των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα λόγω της σχετικά μεγάλης διάρκειας απειλεί με σπιράλ ανατιμήσεων στο σύνολο των προϊόντων και των υπηρεσιών του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, αφού η λιανική τιμή κάθε προϊόντος και υπηρεσίας που διατίθεται έχει ως ποσοστό το κόστος ενέργειας για να παραχθεί, να συντηρηθεί και να διανεμηθεί.

Με αυτό το σκεπτικό το οικονομικό επιτελείο ανησυχεί ότι ένα νέο ράλι στις τιμές των ενεργειακών προϊόντων μπορεί να ανατρέψει τις προβλέψεις ακόμη και για τον πληθωρισμό. Στο πιο πρακτικό μέρος όσο υψηλότερα διαμορφωθεί ο πληθωρισμός τόσο χαμηλότερη θα φανεί στο πορτοφόλι των χαμηλόμισθων η διπλή αύξηση του κατώτερου μισθού που προγραμματίζει για το 2022, ενώ η λεγόμενη μεσαία τάξη θα δει τις καταθέσεις να έχουν αρνητική απόδοση και με δεδομένες τις αυξήσεις στο ράφι, τον μισθό να χάνει την αγοραστική του δύναμη.