«Κόκκινο συναγερμό για την ανθρωπότητα» αποτελεί η έκθεση-κόλαφος του ΟΗΕ για το κλίμα, που κάνει ξεκάθαρο πως οι περιβαλλοντικές αλλαγές είναι «αναπόφευκτες και μη αναστρέψιμες». Σε μια δραματική παράθεση των αδιάψευστων στοιχείων την επαπειλούμενης κλιματικής καταστροφής, η τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών (IPCC) για την κλιματική αλλαγή, που δημοσιεύτηκε χθες, ξεκαθαρίζει πως οι συνέπειες θα είναι πολύ χειρότερες απ’ ό,τι πίστευαν οι ειδικοί μέχρι πρότινος.

Η έκθεση έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης καταγράφονται ιστορικών διαστάσεων καταστροφές, πρωτοφανής ξηρασία, φονικές πλημμύρες, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, λιώσιμο των πάγων και άνοδος της στάθμης των θαλασσών. Οπως διευκρινίζεται, ο πλανήτης έχει υποστεί υπερθέρμανση 1,1 βαθμών Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, οδεύοντας ολοταχώς στους 1,5 βαθμούς (ως το 2034) που έχουν θέσει οι παγκόσμιοι ηγέτες ως όριο κάτω από το οποίο πρέπει να παραμείνει η άνοδος της θερμοκρασίας για την αποφυγή των ακόμη σοβαρότερων επιπτώσεων.

Η αύξηση της θερμοκρασίας συνεπάγεται περισσότερους ακραίους καύσωνες, εντονότερες καταιγίδες, σοβαρότερα επεισόδια ξηρασίας και χειρότερες πλημμύρες. Οι επιστήμονες της Επιτροπής του ΟΗΕ που συνέταξαν την έκθεση ξεκαθαρίζουν πως οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες αλλάζουν το κλίμα με τρόπους πρωτοφανείς εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και είναι αδιαμφισβήτητο πως η ανθρώπινη επιρροή έχει υπερθερμάνει την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς και τη γη.

Η ανασκόπηση της IPCC παρουσιάζει μια σειρά αποδείξεων που δείχνουν ότι, χωρίς μια τιτάνια προσπάθεια για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο κόσμος οδεύει προς ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές. Οι εκπομπές του παρελθόντος και του μέλλοντος έχουν ήδη παγιώσει αλλαγές που θα αποδειχθούν «μη αναστρέψιμες» για αιώνες έως χιλιετίες, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την οξίνιση των ωκεανών μέχρι την τήξη των πάγων, αναφέρει. Η κλιματική κρίση επηρεάζει την παρούσα στιγμή τον καιρό σε «κάθε περιοχή σε όλο τον πλανήτη», μια εικόνα που υπογραμμίζεται από τις θανατηφόρες πυρκαγιές που σαρώνουν αυτή τη στιγμή μεγάλες περιοχές της Τουρκίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας όπως επίσης και στις ΗΠΑ.

Παρότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,1 βαθμούς Κελσίου από το 1850, η σταθεροποίησή της στους 1,5 βαθμούς είναι ακόμη εφικτή αν υπάρξουν βαθιές τομές και πρωτοβουλίες για το περιβάλλον. Η μέση θερμοκρασία της Γης αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,5ο C τη δεκαετία 2030-2040, δέκα χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι είχε προβλεφθεί προ τριών ετών.

Η IPCC εξέτασε πέντε πιθανά σενάρια εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο μέλλον. Και στα πέντε, οι θερμοκρασίες του πλανήτη θα συνεχίσουν να αυξάνονται τουλάχιστον ως το 2050. «Η υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5°C και 2°C θα ξεπεραστεί κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, εκτός κι αν υπάρξει δραστική μείωση των εκπομπών CO2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου τις επόμενες δεκαετίες», αναφέρει η περίληψη. Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές, αφού ως το 2090 η μέση άνοδος της θερμοκρασίας θα είναι από 1,8 βαθμούς Κελσίου ως 4,4 βαθμούς Κελσίου.

Τα ευρήματα της μελέτης δεν αποτελούν έκπληξη, καθώς οι αλλαγές στις καιρικές συνθήκες τις τελευταίες δύο δεκαετίες είναι ορατές από όλους μας. Η έκθεση δημοσιεύτηκε τρεις μήνες από τη Σύνοδο COP26 για το κλίμα στη Γλασκώβη, όπου οι κυβερνήσεις 197 χωρών θα κληθούν να συμφωνήσουν επειγόντως πως η παγκόσμια οικονομία θα πρέπει να μετατοπιστεί σε συνθήκες χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Κάθε χώρα καλείται να προσέλθει στη Σύνοδο με νέα σχέδια για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε επίπεδο που θα περιορίσει τη θέρμανση του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, που αποτελεί το στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα (2015), στόχος που, όπως τονίστηκε από την IPCC, είναι ακόμα «οριακά εφικτός».

Η έκθεση που δημοσιεύθηκε χθες είναι η έκτη του είδους από το 1988 -οπότε συστάθηκε η Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα- και ανανεώνεται εδώ και οκτώ χρόνια, αξιοποιώντας το έργο εκατοντάδων εμπειρογνωμόνων. Συνολικά 234 επιστημονικοί συντάκτες από 66 χώρες αξιοποίησαν περισσότερες από 14.000 πηγές και 78.000 σχόλια από ειδικούς και πολιτικούς αξιωματούχους.

Η έκθεση αντιπροσωπεύει την πλήρη γνώση του κόσμου μέχρι σήμερα για τη φυσική βάση της κλιματικής αλλαγής και διαπίστωσε ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα ήταν «κατηγορηματικά» η αιτία των γρήγορων αλλαγών στο κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της στάθμης της θάλασσας, της τήξης των πολικών πάγων και των παγετώνων, των καυσώνων, των πλημμυρών και της ξηρασίας.

 

Λιώσιμο πάγων και ακραία καιρικά φαινόμενα ζέστης

*Η παγκόσμια θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη είναι κατά 1,09οC υψηλότερη τη δεκαετία 2011-2020 απ’ ό,τι την περίοδο 1850-1900.

*Τα τελευταία πέντε χρόνια είναι τα θερμότερα που καταγράφηκαν από το 1850.

*Ο πρόσφατος ρυθμός αύξησης της στάθμης της θάλασσας τριπλασιάστηκε σε σχέση με το 1901-1971.

*Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι «πολύ πιθανό» (90%) να είναι ο βασικός λόγος υποχώρησης των πάγων από τη δεκαετία του 1990 και της μείωσης του πάγου στην Αρκτική.

*Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα ζέστης έχουν γίνει πιο συχνά και πιο έντονα από τη δεκαετία του 1950, ενώ τα φαινόμενα ψύχους είναι λιγότερο συχνά και λιγότερο έντονα.

 

Δύο μέτρα αύξηση στη στάθμη της θάλασσας

*1,1ο C είναι η αύξηση της θερμοκρασίας από την προβιομηχανικη περίοδο.

*1,5ο C θα φτάσει θερμοκρασία το 2034 (το αργότερο το 2040).

*2.400 δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα είναι οι εκπομπές των ανθρώπων μέχρι σήμερα.

*40 δισεκατομμύρια τόνοι CΟ2 είναι ο μέσος όγκος που απελευθερώνει ετησίως η ανθρωπότητα.

*2 μέτρα αύξηση στη στάθμη της θάλασσας ως το 2100 και αύξηση 5 μέτρα ως το 2150.

 

«Δισεκατομμύρια άνθρωποι σε άμεσο κίνδυνο»

«Η έκθεση αυτή αποτελεί κόκκινο συναγερμό για την ανθρωπότητα. Ο κώδων του κινδύνου είναι εκκωφαντικός και τα στοιχεία αδιάψευστα: Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων και η αποδάσωση πνίγουν τον πλανήτη μας και θέτουν δισεκατομμύρια ανθρώπους σε άμεσο κίνδυνο», προειδοποίησε ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς και αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία σημείωσε πως η έκθεση καταδεικνύει την άκρως επείγουσα ανάγκη για άμεση δράση, εκτιμώντας πως «δεν είναι πολύ αργά για να εμποδίσουμε μια ανεξέλεγκτη απορρύθμιση».

 

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, «οικοδεσπότης» της διάσκεψης COP26 για το κλίμα τον Νοέμβριο στη Γλασκώβη, δήλωσε ότι η έκθεση των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ συνιστά μια «αυστηρή προειδοποίηση» για τον αντίκτυπο της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πλανήτη και μια έκκληση για δράση. Ο ίδιος σημείωσε πως «η επόμενη δεκαετία θα είναι καθοριστική για το μέλλον του πλανήτη μας».

 

Ο καθηγητής Κλιματικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Ρίντιννγκ, στο Μπερκσάιρ της Αγγλίας, και συγγραφέας της IPCC, Ρίτσαρντ Αλαν, είπε ότι κάθε κλάσμα του βαθμού θέρμανσης είναι ζωτικής σημασίας.

 

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Κλιματικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ρίντινγκ και συγγραφέας της IPCC, Εντ Χόκινς, σημειώνει πως «βιώνουμε ήδη την κλιματική αλλαγή, που περιλαμβάνει συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, και για πολλές από αυτές τις επιπτώσεις δεν υπάρχει τρόπος αντιστροφής».

 

«Αυτή η έκθεση είναι πιθανόν η τελευταία της IPCC όσο υπάρχει ακόμα χρόνος για να παραμείνει η αύξηση κάτω από τον ενάμιση βαθμό Κελσίου», πρόσθεσε ο διευθυντής έρευνας στο Grantham Institute, Imperial College London και συγγραφέας της IPCC, Τζέρι Ροζτέλ. «Αν δεν λάβουμε μέτρα την επόμενη δεκαετία, μέχρι την επόμενη έκθεση IPCC οι 1,5 βαθμοί Κελσίου θα είναι πλέον παρελθόν», δήλωσε.