Η κατακόρυφη αύξηση της τηλεργασίας στα κράτη-μέλη λόγω της πανδημίας του κορονοϊού σηματοδοτεί ευκαιρίες αλλά και κινδύνους για τους εργαζομένους, σύμφωνα με το Συμβούλιο Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων της Ε.Ε., ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται διεργασίες για τον καθορισμό μιας αποτελεσματικής στρατηγικής μέσω ανταλλαγής πρακτικών μεταξύ των κρατών-μελών.

Τα στοιχεία της κοινοτικής υπηρεσίας Eurofound, που τέθηκαν στη διάθεση των υπουργών στην τελευταία συνεδρίαση των αρμόδιων υπουργών, είναι εντυπωσιακά. Τον Ιούλιο του 2020 το 34% όσων ρωτήθηκαν εργάζονταν αποκλειστικά από το σπίτι, έναντι 5,4% των εργαζομένων στην Ε.Ε.-27 το 2019.

Το Eurofound αναμένει ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε Ευρωπαίους υπαλλήλους θα τηλεργάζεται τακτικά ή περιστασιακά μετά την πανδημία. Οι προτιμήσεις πολλών εργαζομένων αναδεικνύουν ένα υβριδικό μοντέλο με συνδυασμό τηλεργασίας και εργασίας στο χώρο του εργοδότη, δεδομένου ότι το 78% εξέφρασε προτίμηση για εργασία από το σπίτι, τουλάχιστον περιστασιακά μετά την πανδημία, με παρόμοιες προτιμήσεις για τις γυναίκες (77,6%) και τους άνδρες (76,4%).

Στη… ζυγαριά

Οπως επισημαίνει η Κομισιόν, οι ευκαιρίες που προσφέρει η τηλεργασία περιλαμβάνουν για τους εργαζομένους τη δυνατότητα να βελτιώσουν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, να επιτύχουν μεγαλύτερη παραγωγικότητα και αυτονομία και να μειώσουν το χρόνο που απαιτείται για τις μετακινήσεις μεταξύ κατοικίας και εργασίας, καθώς και το σχετικό κόστος.

Για τους εργοδότες, η τηλεργασία μπορεί να προωθήσει την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητα, να επιτρέψει την εξοικονόμηση του άμεσου και του παρεπόμενου κόστους των εγκαταστάσεων και των γραφείων και να προωθήσει μια οργάνωση της εργασίας προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα.

Μπορεί επίσης να ενθαρρύνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων Τ.Π., να διευκολύνει την πρόσβαση στην απασχόληση και να βοηθήσει την πρόσβαση στην απασχόληση για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων.

Μπορεί, ακόμη, να συμβάλει σε σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη μέσω της μείωσης των εκπομπών CO2 και άλλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων και να προωθήσει την περιφερειακή κατανομή των θέσεων εργασίας μεταξύ πόλεων και αγροτικών περιοχών.

Προκλήσεις

Ωστόσο, η τηλεργασία ενέχει και αρκετούς κινδύνους για τους εργαζομένους, που επισημαίνονται από την Επιτροπή. Μεταξύ άλλων, ενέχει δυσκολίες ως προς την αποτελεσματική άσκηση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού, άσκηση υπερβολικού ελέγχου μέσω της παρακολούθησης της χρήσης εταιρικού εξοπλισμού πληροφορικής, δυσδιάκριτα όρια μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, υψηλότερα επίπεδα έντασης εργασίας, κοινωνική και επαγγελματική απομόνωση, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Επίσης, δυσκολίες στην εξασφάλιση συλλογικής εκπροσώπησης και συλλογικών διαπραγματεύσεων και μειωμένη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο χώρο εργασίας.

Η τηλεργασία δημιουργεί σημαντικές δυσκολίες όσον αφορά την εφαρμογή του Εργατικού Δικαίου και την επιβολή του από τις επιθεωρήσεις εργασίας, τα μέσα και οι εποπτικές διαδικασίες των οποίων ενδέχεται να χρήζουν αναθεώρησης, προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα αυτά μοντέλα.

Κονδύλια για αντιμετώπιση των κινδύνων

Η Ε.Ε. διαθέτει κονδύλια μέσω του Κοινωνικού Ταμείου, αλλά και του Ταμείου Ανάκαμψης (πρωτοβουλία ReactEU), για την υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών-μελών να υπερβούν τις προκλήσεις που σχετίζονται με τις αλλαγές στον κόσμο της εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της τηλεργασίας. Το Συμβούλιο της Ε.Ε. κάλεσε τα κράτη-μέλη να εξετάσουν τη θέσπιση εθνικών σχεδίων δράσης ή εθνικών στρατηγικών όσον αφορά τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που σχετίζονται με την τηλεργασία στις διάφορες διαστάσεις της, λαμβάνοντας υπόψη τη διάσταση του φύλου ή την ένταξη του θέματος σε υφιστάμενες ή επικείμενες στρατηγικές.

Καλούνται, επίσης, να εξετάσουν την τροποποίηση των πολιτικών τους για τη ρύθμιση της τηλεργασίας όπου ενδείκνυται, ιδίως όσον αφορά: 1) την υγεία και την ασφάλεια, την οργάνωση και παρακολούθηση του χρόνου εργασίας, 2) τους αποτελεσματικούς ελέγχους από τα σώματα επιθεώρησης εργασίας σε πλήρη συμμόρφωση με τους νόμους για την προστασία της προσωπικής ζωής, 3) τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό και τον εξοπλισμό πληροφορικής για γραφεία με έδρα την κατοικία, 4) τους κινδύνους για την κάλυψη των εξόδων που επιφέρει η τηλεργασία, κατά περίπτωση, και 6) την προώθηση του διαλόγου μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.

Από την πλευρά της η Κομισιόν θα διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών στις εθνικές προσεγγίσεις της τηλεργασίας, να αναλύσει το πλαίσιο και τις επιπτώσεις (της τηλεργασίας) τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά από την πανδημία και το βαθμό στον οποίο η ισχύουσα κοινωνική και εργατική νομοθεσία στην Ε.Ε. εξασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίες για τους τηλεργαζόμενους και ανταποκρίνεται στην ιδιαίτερή τους κατάσταση και δυσκολίες, μεταξύ άλλων όσον αφορά το δικαίωμα αποσύνδεσης.