Στροφές… αναμένεται να ανεβάσει, μέσα στο 2022, το νέο ΕΣΠΑ των 26,2 δισ. ευρώ, το οποίο αποτελεί ένα από τα βασικά χρηματοδοτικά εργαλεία της κυβέρνησης στο «κυνήγι» της ταχείας και ανατροφοδοτούμενης ανάπτυξης.

«Στόχος μας είναι τα επόμενα χρόνια να δημιουργηθεί ένα νέο πρόσωπο για τη χώρα μας, που θα είναι πιο πράσινο, πιο ψηφιακό και πιο καινοτόμο», σημείωσε, σε πρόσφατο άρθρο του στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, ο αρμόδιος υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννης Τσακίρης, αναφερόμενος στο ΕΣΠΑ 2021-2027.
Οι δράσεις που θα προκηρυχθούν, στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2021-2027, αφορούν σε πέντε ευρωπαϊκούς στόχους πολιτικής, συγκεκριμένα στον καινοτόμο και έξυπνο οικονομικό μετασχηματισμό, στην ενεργειακή μετάβαση και τις πράσινες και γαλάζιες επενδύσεις, στις υποδομές μεταφορών, στο ανθρώπινο δυναμικό και τις χωρικές επενδύσεις. Παράλληλα, υπάρχει και ένας ειδικός στόχος, με τίτλο «Δίκαιη Μετάβαση», για δράσεις που σχετίζονται με την απεξάρτηση από τον λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά.

Οι αλλαγές
Βασικό χαρακτηριστικό του νέου ΕΣΠΑ είναι η μετάβαση από τις «κλασικές» δράσεις παροχής κεφαλαίου κίνησης (π.χ. όπως ήταν αυτές που έτρεξαν εν μέσω πανδημίας, για τουρισμό, εστίαση κ.λπ.) σε δράσεις επενδυτικού σκοπού. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι επιδοτήσεις που θα δοθούν θα αφορούν σε επενδύσεις, οι οποίες θα καταστήσουν πιο ψηφιακές και πιο πράσινες τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Επιπλέον, οι προσκλήσεις θα έχουν οριζόντιο χαρακτήρα. Κάτι που «μεταφράζεται» σε ταυτόχρονη πρόσβαση στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων από πλήθος κλάδων της οικονομίας. Για παράδειγμα, σε μία δράση αναβάθμισης παγίων σε ψηφιακό ή πράσινο επίπεδο θα μπορούν να ενταχθούν επιχειρήσεις λιανεμπορίου, τουρισμού και άλλων κλάδων.
Το μεγαλύτερο μερίδιο από την «πίτα» των 26,2 δισ. ευρώ αντιστοιχεί στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), 8,1 δισ. ευρώ συγκεκριμένα, όταν την επταετία 2014-2020 ο προϋπολογισμός τους ανερχόταν σε 5,9 δισ. ευρώ. Στους στόχους των 13 ΠΕΠ συμπεριλαμβάνονται η ενίσχυση και η διαφοροποίηση της περιφερειακής οικονομίας, μέσω της αξιοποίησης της έρευνας και της καινοτομίας, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και του ανθρώπινου δυναμικού, η προώθηση της αειφορίας, της ορθολογικής και αποδοτικής διαχείρισης των φυσικών πόρων – η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η ενίσχυση της κινητικότητας και η στήριξη της βιώσιμης και της ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης.
Εκτός από τα ΠΕΠ, το νέο ΕΣΠΑ απαρτίζεται και από οκτώ Τομεακά Προγράμματα. Ο λόγος για τα παρακάτω: 1. Ανταγωνιστικότητα (3,885 δισ. ευρώ). 2. Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή (4,162 δισ. ευρώ). 3. Ψηφιακός Μετασχηματισμός (943 εκατ. ευρώ). 4. Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή (3,607 δισ. ευρώ). 5. Μεταφορές (2,224 δισ. ευρώ). 6. Πολιτική Προστασία (714 εκατ. ευρώ). 7. Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση (1,629 δισ. ευρώ). 8. Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη Δικαιούχων (504 εκατ. ευρώ). Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί το Πρόγραμμα «Αλιεία, Υδατοκαλλιέργεια και Θάλασσα» (455 εκατ. ευρώ).

Ενίσχυση μικρομεσαίων
Πρώτη προτεραιότητα του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΥΠΑΝ) είναι η εκκίνηση του προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα», ύψους 3,9 δισ. ευρώ, το οποίο αφορά στην ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η δράση συνδέει την έρευνα και την καινοτομία με την επιχειρηματικότητα και την ενίσχυση των εθνικών και περιφερειακών πλεονεκτημάτων. Στον πυρήνα της βρίσκεται η στήριξη των παραγωγικών, ανταγωνιστικών και εξωστρεφών τομέων της οικονομίας, προκειμένου να επιτευχθεί η μετάβαση σε ένα αναπτυξιακό πρότυπο.

Επί της ουσίας, επιδιώκεται να βγουν, το συντομότερο δυνατό, οι προσκλήσεις του «Ανταγωνιστικότητα», για να μη διακοπεί η πρόσβαση των μικρομεσαίων στη χρηματοδότηση κατά τη μετάβαση από τη μία προγραμματική περίοδο στην άλλη.

Συνολικά, η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση, παραδοσιακά, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, είναι η απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων (προκύπτει από τις πληρωμές των δαπανών) και μάλιστα από έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Υπενθυμίζεται πως τη χρονική περίοδο 2016-2019 οι συνολικές δαπάνες των προγραμμάτων ΕΣΠΑ δεν ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ. Στο ΥΠΑΝ, πάντως, επικρατεί κλίμα αισιοδοξίας για αυτόν τον στόχο, κυρίως λόγω των υψηλών απορροφήσεων της Ελλάδας στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2014-2020), αλλά και κάποιων δομικών αλλαγών που γίνονται στο νέο ΕΣΠΑ.

Δεδομένης της επιδίωξης να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εκταμίευσης των κοινοτικών πόρων, λαμβάνονται πρωτοβουλίες για τη μείωση της γραφειοκρατίας. Ενδεικτικά αναφέρεται πως η πρώτη εκταμίευση της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου έγινε έναν χρόνο μετά την εκκίνησή της.

Στόχος είναι στο νέο ΕΣΠΑ να τελεστεί εντός εξαμήνου, δηλαδή να ελαττωθεί η διαδικασία στο μισό χρονικό διάστημα. Επιπρόσθετα, αλλάζει ο τρόπος αξιολόγησης των επιχειρήσεων που θα καταθέτουν τα σχέδιά τους στις δράσεις διεκδικώντας ενίσχυση, καθώς σχεδιάζεται να είναι σχεδόν αυτόματη.

Τέλος, σε σχέδιο νόμου του υπουργείου που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση (έως τις 10/1) προβλέπεται πως ο δικαιούχος ενίσχυσης θα λαμβάνει το πλήρες οφειλόμενο ποσό το αργότερο 80 ημέρες μετά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης πληρωμής, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει διαθέσιμη χρηματοδότηση. Η προθεσμία μπορεί να διακοπεί εάν οι πληροφορίες που υποβάλλει ο δικαιούχος δεν επιτρέπουν στη διαχειριστική Αρχή να εξακριβώσει αν όντως οφείλεται το ποσό.

Σημειώνεται πως το συγκεκριμένο νομοσχέδιο καθορίζει το πλαίσιο λειτουργίας των αναπτυξιακών παρεμβάσεων που συγχρηματοδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027, σύμφωνα με τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης.