Η πρόσφατα υπογραφείσα στην Ουάσιγκτον συμφωνία της χώρας μας με τις ΗΠΑ είναι πολύ σημαντική, με υπολογίσιμες διακλαδικές και πολυδιάστατες γεωπολιτικές προεκτάσεις σε ζητήματα περιφερειακής και εθνικής ασφάλειας, ενώ πέραν της διάθεσης των τεσσάρων στρατιωτικών βάσεων, αφήνει ανοικτή και την περίπτωση διάθεσης επιπρόσθετων στρατιωτικών διευκολύνσεων για τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στo πλαίσιo ενδεχόμενων αμερικανικών και συμμαχικών αποστολών και επιχειρήσεων.

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

1 Μια πρώτη ματιά στις τέσσερις διαθέσιμες στρατιωτικές εγκαταστάσεις δείχνει ότι είναι -εξαιρώντας την πολυδιάστατη, κορυφαία και στρατηγικά εμπλεκόμενη βάση της Σούδας- κυρίως εκπαιδευτικές (Λιτόχωρο/Πεδίο Βολής Αρμάτων σε γειτνίαση με τη ΧΧΙVTΘΤ για δραστηριότητες/μεταστάθμευση ελικοπτέρων στον ανοικτό χώρο του Στεφανοβίκειου Μαγνησίας/όπου εδρεύει η 1η ταξιαρχία Αεροπορίας Στρατού), ενώ η περιοχή της ακριτικής Αλεξανδρούπολης σχετίζεται ποικιλοτρόπως με διοικητική μέριμνα/υποστήριξη καθώς και με μεταφορά αμερικανικών μονάδων και υλικού προς τις βάσεις της Βουλγαρίας και Ρουμανίας στο πλαίσιο αμερικανικών και διασυμμαχικών ασκήσεων και επιχειρήσεων. Η Αλεξανδρούπολη είναι σαν τη βάση του Μπρέμενχαβεν στη βόρεια Γερμανία για την από εκεί ενίσχυση των συμμαχικών δυνάμεων προς Πολωνία-Βαλτική κ.λπ. Εντάσσεται πλέον σε αυτό που στο ΝΑΤΟ αναφέρουν ως PREPOSITIONARY FORCES/MATERIALS.

Υπενθυμίζεται ότι τον τελευταίο χρόνο έχουν εγκατασταθεί αμερικανικές δυνάμεις σε στρατόπεδα του Δ’ Σώματος Στρατού (Ξάνθη) και χρησιμοποιούν λιμενικές εγκαταστάσεις στην πόλη, ενώ είναι έκδηλη η ρωσική δυσφορία για τη διαθεσιμότητα των βάσεων και ειδικά στην Αλεξανδρούπολη. Επίσης, βάσει πληροφοριών μου, για την ελληνοαμερικανική συμφωνία ενημέρωσαν προ μηνός τον Πούτιν ο υπουργός Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και ο αρχηγός των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Βαλέρι Γκεράσιμοφ.

2 H Αλεξανδρούπολη έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε αρκετές νατοϊκές ασκήσεις σε Μαύρη Θάλασσα, Ρουμανία και Βουλγαρία (ATLANTIC RESOLVE-DEFENDER 21-SWIFT RESPONSE) μέσω του άξονα Σουφλί-Διδυμότειχο-Ορεστιάδα προς Ορμένιο/Σβίλενγκραντ και προώθηση ανδρών και υλικού στις 4 κύριες αμερικανοβουλγαρικές βάσεις, σε BEZMER/YANBOL/Aεροπορική-GRAF IGNATIEVO ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΗ-ΑΙΤΟS LOGISTIC CENTER /περιοχή Μπουργκάς σε Μαύρη Θάλασσα στα νοτιοανατολικά της χώρας και σε NOVO SΕLO, προς πεδίο βολής SILVEN.

Από εκεί και πέρα η συνδεσμολογία υποστήριξης διευρύνεται προς τις αεροπορικές βάσεις BOBOC και CAMPIA TURZII στη Ρουμανία και ευρύτερα ενισχύει τη νατοϊκή συμβατική αποτρεπτική δυναμική στη Μαύρη Θάλασσα και προφανώς στην κορυφαία αεροπορική βάση που έχουν χρησιμοποιήσει πολύ οι Αμερικανοί στις επιχειρήσεις σε Αφγανιστάν και υποστηρικτικές σε Γεωργία και Ουκρανία δηλαδή τη βάση Μιχαήλ Κογκαλνιτσεάνου στην Κωστάντζα. Ως έντονα υποστηρικτική των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ χαρακτήρισε δύο φορές τη βάση της Αλεξανδρούπολης ο αρχηγός των αμερικανικών χερσαίων δυνάμεων σε Αφρική και Ευρώπη στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι.

Οι βάσεις στη Μαύρη Θάλασσά έχουν ενταχθεί εδώ και χρόνια στη λεγόμενη JOINT TASK FORCE ΕAST (ο υπογράφων προ τριών χρόνων είχε συγγράψει σχετική μελέτη σε συνεργασία με νατοϊκούς αναλυτές). Ολες αυτές οι βάσεις καλύπτονται από τη βάση αντιπυραυλικής άμυνας στο Ντεβασέλου στη νότια Ρουμανία. Προφανώς, μέσω Αλεξανδρούπολης οι Αμερικανοί και λοιποί σύμμαχοι για ενδεχόμενες αποστολές στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας δεν θα εξαρτώνται πλέον αποκλειστικά από την Τουρκία. Ασφαλώς δεν σημαίνει ότι υποβαθμίζεται η αξία των Στενών, αφού Ρώσοι και Αμερικανοί έχουν πάντοτε εξαρτήσεις από αυτά, αλλά για σειρά δυτικών επιλογών δεν είναι τα Στενά σε επικυριαρχική φάση. Η αμερικανική επιλογή της Αλεξανδρούπολης είναι στρατηγικά σημαντική, γιατί παρά τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ (που παραμένει ισχυρή), στη διάρκεια του δευτέρου πολέμου κατά του Ιράκ το 2003 οι Τούρκοι σε χερσαία και θαλάσσια βάση προκάλεσαν «προβλήματα» στις ΗΠΑ με τη μη διάθεση λιμενικών εγκαταστάσεων και διέλευσης της 4ης ψηφιακής μεραρχίας από τα τουρκοϊρακινά σύνορα.

3 Το Πεδίο Βολής Λιτόχωρου είναι σημαντικό για την εκπαίδευση των αρμάτων μάχης και μηχανοκίνητων μονάδων αφού είναι κοντά στη θαλάσσια περιοχή της Πιερίας και διευκολύνει την προώθηση δυνάμεων προς τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Μέσω των κεντρικών οδικών αρτηριών μηχανοκίνητες δυνάμεις φθάνουν άνετα σε Σκόπια, Κόσοβο, Βουλγαρία, κάτι που άλλωστε δοκιμάστηκε το 1999, μετά στους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο Κόσοβο με τη μεταφορά προς την περιοχή του Κοσόβου του Σώματος Ταχείας αντίδρασης του ΝΑΤΟ/ARRC (Ουρόσεβατς κ.λπ.). Επίσης, το Πεδίο Βολής Λιτόχωρου -βάσει Αμερικανικών σχεδίων- θα συνδέεται με τα αντίστοιχα πεδία βολής στο Νόβο Σέλο της Βουλγαρίας και του Κρίβολακ στη Βόρεια Μακεδονία.

4 Συγκριτικά με προηγούμενες συμφωνίες -π.χ. σε εποχές Ψυχρού Πολέμου- αυτή τη φορά δεν υπάρχει εμπλοκή πυρηνικών όπλων. Στις δεκαετίες ’60, ’70, ‘80 μέχρι αρχές της δεκαετίας του ‘90, τα αμερικανικά τακτικά πυρηνικά όπλα διαδραμάτιζαν λίαν σημαντικό ρόλο. Π.χ. οι βάσεις πυρηνικού πυροβολικού/πύραυλοι HONEST JOHN ή αντιαεροπορικά συστήματα ΝΙΚΗ-ΗΡΑΚΛΗΣ ή και βόμβες βαρύτητας Β61 κυριαρχούσαν. Οι τότε βάσεις ήταν επίσης πολλές σε Περιβολάκι/Λαγκαδά-Αργυρούπολη/Κιλκίς/Αραξο, Κερατέα Αττικής κ.α. Μέχρι στιγμής -γιατί λόγω των εξελίξεων ποτέ δεν μπορείς να είσαι βέβαιος- δεν υπάρχουν σε αυτή τη συμφωνία κάποια «σημεία» που να δείχνουν προσεχή «φιλοξενία» τακτικών πυρηνικών όπλων.

Πάντως, είναι ένα θέμα αν τυχόν χειροτερεύσουν δραματικά οι σχέσεις της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον σε ό,τι αφορά τα 52 πυρηνικά όπλα που βρίσκονται σε ειδικούς θόλους και τελούν υπό αμερικανικό έλεγχο στη βάση Αδάνων/Ιντσιρλίκ (αναφέρομαι στις εκσυγχρονισμένες πυρηνικές βόμβες Β-61Β, μη λησμονούμε ότι οι Ρώσοι διατηρούν χιλιάδες τακτικά πυρηνικά όπλα, οι δε Αμερικανοί γύρω στα 160 για χρήση από αεροσκάφη διπλού ρόλου σε βάσεις τους σε Γερμανία-Ιταλία-Ολλανδία-Βέλγιο-Τουρκία).

5 Αίσθηση πάντως προκάλεσε το γεγονός ότι παρά την εκ μέρους της χώρας μας πρόταση να αναπτυχθούν αμερικανικές μονάδες/παροχή διευκολύνσεων σε νησιά μας οι Αμερικανοί προφανώς για να μη δυσαρεστήσουν την Αγκυρα (εξαιρείται η Κρήτη) τις απέφυγαν. Υπήρξαν προτάσεις για Σκύρο, Κάλυμνο, Κάρπαθο κ.λπ. (όπου υπάρχουν σμηναρχία μάχης ή αεροπορικά αποσπάσματα κ.λπ.). Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ βλέπουν αρκετές φορές με σχετική «ιδιαιτερότητα» τον νησιωτικό μας χώρο και αποφεύγουν διάφορες εμπλοκές. Πρόσφατα μελέτη του αμερικανικού ναυτικού εκτιμά πολύ ευρύτερα κάποια πράγματα σε ζητήματα θαλάσσια και εναέρια (πιο πολύ επιχειρησιακά και όχι τόσο νομικίστικα).

Πληροφορίες μου (αποκλειστικές) από το Ράμσταϊν της Γερμανίας και το αρχηγείο των αμερικανικών και νατοϊκών αεροπορικών δυνάμεων φέρουν τα σχετικά με τη συμφωνία Ουάσιγκτον-Αθήνας να παρακολουθούσαν γνωστοί αμερικανικοί και νατοϊκοί κύκλοι που επηρέασαν κάποιες απόψεις. Ας μη λησμονούμε ότι υπεύθυνος των σχεδίων των νατοϊκών αεροπορικών δυνάμεων είναι στο Ράμσταϊν ο Τούρκος ταξίαρχος Ομέρ Ναφίζ Γκουλμεζόγλου που είχε επιφορτιστεί και με άλλα θέματα. Επίσης στο αρχηγείο των ναυτικών δυνάμεων της Συμμαχίας στο Νόρθγουντ είχαν παρουσιαστεί κάποιες άλλες σκέψεις.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Κερδισμένη η Αθήνα

Η συμφωνία από στρατιωτικής-στρατηγικής πλευράς ενδυναμώνει διμερώς και ενδοσυμμαχικά τη θέση της χώρας, ειδικά σε μία χρονική περίοδο που θα έχουμε πολύ σοβαρές εξελίξεις στην εκτασιακά διευρυμένη περιοχή μας.